Verklarende analyse
Verklarende analyse
WAAROM WERKEN MET VERKLARENDE ANALYSE?
Om samen met ouders/opvoeders, de jeugdige en andere betrokkenen te kunnen beslissen over passende jeugdhulp, is het nodig om een gedragen integraal en samenhangend beeld te hebben over wat er aan de hand is, waardoor dat komt, wat de kwetsbaarheiden en beschermende factoren zijn op korte en langere termijn en hoe deze factoren en omstandigheden elkaar en het gedrag van jeugdigen en ouders/opvoeders beïnvloeden. Verklarend analyseren helpt daarbij. Het is een essentiële stap in het vakbekwaam redeneren over de problematiek en in het samen met de jeugdige en het gezin kiezen van passende oplossingen en/of interventies. Door systematisch samen met het gezin te kijken wat er speelt en waarom, leren we jongeren en ouders/opvoeders steeds beter te begrijpen. Daardoor kunnen we beter aansluiten bij hun vragen en behoeften en is de kans groter dat er passende zorg wordt geboden die effectief is en echt het verschil maakt.
Er zijn veel verschillende namen voor verklarend analyseren, die vaak door elkaar worden gebruikt. Enkele voorbeelden: ‘theorie van het individuele geval’, ‘casusconceptualisatie’, ‘verklarende diagnose’, ‘structuur-diagnose’, ‘integratief beeld’, ‘samenhangend beeld’, ‘integrale analyse’ en ‘persoonlijke diagnose’. In Nederland wordt vaak voor zowel het proces als het resultaat de term ‘verklarende analyse’ gebruikt. Er zijn verschillende modellen, formats en hulpmiddelen beschikbaar, die helpen bij het maken van een verklarende analyse en bij het systematisch en overzichtelijk weergeven van verschijnselen van de problematiek en de samenhang tussen de verschillende onderliggende factoren die (positieve en negatieve) invloed hebben op het gedrag van kinderen en ouders/opvoeders.
WAT WETEN WE AL?
Uit onderzoek, waaronder het Dialoogtafelproject en Ketenbreed Leren, blijkt dat in de praktijk een gedragen verklarende analyse vanuit een integraal denkkader regelmatig ontbreekt. Hierdoor lukt het vaak niet om te komen tot een goed onderbouwd, gezamenlijk plan en adequate uitvoering van dat plan. Door de hernieuwde en groeiende aandacht voor het belang van verklarende analyse, als cruciale voorwaarde voor de inzet van passende en effectieve hulp, groeit ook de kennis over de werkzame elementen van verklarende analyse en worden de kwaliteitscriteria waaraan verklarende analyse moet voldoen steeds concreter.
In deze FACTSHEET wordt een breed scala aan (op dit moment: maart 2025) beschikbare kennis en praktische hulpmiddelen m.b.t. verklarende analyse op een rij gezet. De kennissynthese is gemaakt door de Kenniswerkplaats Jeugd Friesland i.h.k.v. een ZonMw implementatieimpuls-project “Samen op weg naar een gedragen verklarende analyse: kennis meer toepasbaar maken voor de praktijk”.
Bekijk onderstaand een selectie van beschikbare kennis en hulpmiddelen m.b.t. het werken met verklarende analyse in de praktijk.
ANIMATIES / TUTORIALS
- Waaraan moet een verklarende analyse in de jeugdhulp voldoen?
- Verklarende analyse mbv het 7-factorenmodel toegelicht (met ondertiteling)
- Mini-tutorial ‘Steun – onmisbare factor in elke verklarende analyse’
- Mini-tutorial ‘Persoonlijke kracht – onmisbaar onderdeel van elke verklarende analyse’
- Mini-tutorial ‘De invalshoek van de verklarende analyse’
- Mini-tutorial ‘Verschijnselen van psychosociale problematiek in de verklarende analyse’
VISUALS / PRAATPLATEN
- Hoe werkt de verklarende analyse
- Redeneerlijnen in de verklarende analyse
- Verbanden aangeven in de verklarende analyse
- Hoe kom je tot een gedragen verklarende analyse
- Helpende zinnen bij het maken van gedragen verklarende analyse
- Verklarende analyse vanuit verschillende perspectieven: het opvoederschap vs. het gezinssysteem
- Verklarende analyse vanuit het perspectief van het opvoederschap
- Verklarende analyse vanuit het perspectief van het gezinssysteem
- Van verklarende analyse naar doelen en interventies
- Samen op weg naar gedragen verklarende analyse (opbrengsten leer- en ontwerpsessie 1)
- Samen op weg naar gedragen verklarende analyse (opbrengsten leer- en ontwerpsessie 2)
- Verklarend analyseren: hoe doe je dit echt samen (jongeren en ouders aan het woord)
WEBINARS
‘VERKLARENDE ANALYSE: DE BASIS VOOR PASSENDE HULP’
‘VRAAGVERHELDERING ALS ESSENTIËLE BOUWSTEEN VAN DE VERKLARENDE ANALYSE’
‘VERKLARENDE ANALYSE: ALLEEN TRAINEN IS NIET GENOEG!’
REFEREERAVOND ‘DE VERKLARENDE ANALYSE: MYTHES, BEST PRACTICES & UITDAGINGEN’
PUBLICATIES
- Boek “Vakbekwaam redeneren in de jeugdhulp” (2022)
- Factsheet ‘Wat er nodig is voor een goede verklarende analyse’
- De verklarende analyse: een gezamenlijke ‘werktheorie’ bij complexe zorgvragen
- Werkkaart “Verwachtingen van opvoederschap i.r.t. psychologische basisbehoeften van kinderen”
- Whitepaper Integraal redeneren bij gezinnen met meervoudige en complexe problemen
- Onderbouwing werkwijze leren van praktijkervaringen, specifiek over het gebruik van het model in het kader van het project ‘Leren van Praktijkervaringen’