De praatplaat ‘De kracht van samenwerken met de mensen om je heen’ helpt professionals om regelmatig op hun ervaringen met de samenwerking met het sociale netwerk van gezinnen te reflecteren. Om zowel in direct contact met gezinnen als tijdens intervisie-, supervisie-, coaching sessies of casuïstiekbesprekingen stil te staan bij vragen, zoals ‘Weet ik welke mensen bij dit gezin betrokken zijn?’, ‘Betrek ik de mensen om dit gezin heen bij de hulp?’, ‘Werk ik echt samen met het sociale netwerk in de hulp aan dit gezin?’ en ‘Voelt dit gezin en het sociale netwerk zich daadwerkelijk gehoord, begrepen en betrokken?’.

Deze praatplaat is ontwikkeld in co-creatie met jeugdigen, ouders, professionals en onderzoekers i.h.k.v. een gezamenlijk ZonMw project van het Expertisecentrum GMCP Rijksuniversiteit Groningen (RuG), de Kenniswerkplaats Jeugd Friesland, Windesheim Lectoraat Jeugd, Jimmy’s Leeuwarden, C4Youth, Stjoer Friesland en Zorgbelang Groningen. In een aantal pizza-bijeenkomsten zijn ervaringen uitgewisseld met het betrekken van het sociale netwerk bij de hulp aan gezinnen: wat werkt goed, waar liggen de uitdagingen en wat kan helpen om tot gelijkwaardige samenwerking met het gezin en het netwerk te komen. De aangereikte ervaringskennis geeft, naast wetenschappelijke en praktijkkennis, inzicht in wat werkt in de samenwerking met het sociale netwerk van jongeren en gezinnen en welke bijdrage deze samenwerking kan leveren om de hulp passender, effectiever en efficiënter te maken. De opgehaalde inzichten zijn verbeeld in een praatplaat – een toegankelijke tool die professionals helpt op hun ervaringen en handelen te reflecteren om zich verder te ontwikkelen, om het sociale netwerk van jongeren en gezinnen meer te betrekken en op die manier nog beter aan te sluiten bij wat jeugdigen en gezinnen nodig hebben. Deze praatplaat biedt concrete handvatten en praktische tips om gelijkwaardige samenwerking met het gezin en de mensen om hun heen vorm te geven.

Reflectievragen bij de praatplaat ‘de kracht van samenwerken met de mensen om je heen’

Om het gebruik van de praatplaat in de praktijk te ondersteunen hebben we een aantal reflectievragen opgesteld. Met deze reflectievragen kun je de praatplaat inzetten in gesprek met jongeren en ouders, met collega’s of t.b.v. zelfreflectie. Kijk eens (samen) naar één van de onderdelen op de praatplaat -bijvoorbeeld de rode appeltjes aan de rechterkant – en bespreek hoe dit op dit moment gaat, of dit goed lukt of juist niet en hoe dat komt.

In gesprek met jongeren en/of ouders:

• Als je kijkt naar deze praatplaat, welke van de genoemde elementen herken je in de hulp die je nu krijgt? Wat gaat al goed?
• Welke elementen missen nu nog volgens jou, maar zou je wel graag terug willen zien in hoe we de samenwerking met de mensen om je heen vorm geven?
• Ervaar je dat je voldoende te zeggen hebt over wie van de mensen om jou heen wordt betrokken bij de hulp en op welke manier?
• Waar heb jij zelf behoefte aan als het gaat om de samenwerking met de mensen om je heen? Hoe kan ik jou hierbij ondersteunen?

In gesprek met professionals: casuïstiekoverleg, intervisie, supervisie en coaching:

• Hoe kijk jij naar het netwerk van kwetsbare gezinnen en welke rol heeft het informele netwerk van een gezin in de hulp voor jou?
• Wat is de rol van je eigen sociale netwerk in jouw leven? Hoe gemakkelijk of moeilijk vind je het om steun te vragen? Wat leer je hieruit over de samenwerking met het sociale netwerk van gezinnen?
• Weet je welke mensen belangrijk zijn voor dit gezin en heb je dit besproken met de jeugdige en het gezin?
• Hoe zie je jouw rol in het bevorderen van de samenwerking met het sociaal netwerk van gezinnen?
• Werk je echt samen en investeer je in aandacht en verbinding met het gezin en belangrijke mensen om dit gezin heen bij de hulp? Op welke manier? Waar blijkt dit uit?
• Heeft het gezin voldoende zeggenschap over met wie van de mensen om hen heen wordt samengewerkt bij de hulp en op welke manier?
• Wat lukt volgens jou al goed in de samenwerking met belangrijke mensen om het gezin heen? Kun je concrete voorbeelden geven van hoe dit er in de praktijk uit ziet?
• Waar is ruimte voor groei als het gaat om samenwerking met belangrijke mensen om het gezin heen? Welke elementen komen nog onvoldoende uit de verf en waarom (wat zijn mogelijke verklaringen)?
• Hoe ga je deze elementen meer aandacht geven in het contact met jeugdige en gezin en de mensen om hen heen? Wat heb je hiervoor nodig?
• Wanneer ben je tevreden?

Zelfreflectie – in gesprek met jezelf:

• Wat roept dit gezin waarmee je werkt en de mensen om hen heen bij jou op?
• Wat zijn je eigen overtuigingen als het gaat om het samenwerken met het sociale netwerk bij de hulp aan gezinnen? Vind je dat dit essentieel is voor een goed hulpverleningstraject? Is het vanzelfsprekend voor je? Of vind je het lastig of onnodig? Welke invloed hebben deze overtuigingen op jouw handelen in contact met een gezin en de mensen om hen heen?
• Als je kijkt naar de genoemde elementen: waar sta je nu? Wat gaat / lukt al goed?
• Waarin wil je nog groeien? Welke verandering is hiervoor nodig in je gedachten, gevoelens, intenties?
• Hoe zie je jouw rol in het bevorderen van de samenwerking met het sociaal netwerk van gezinnen?
• Wat heb je geleerd over jezelf en je kwaliteiten? Hoe ga je deze (meer) inzetten?
• Wat heb je geleerd over jezelf en je ontwikkelpunten? Hoe ga je daaraan werken?
• Welke concrete stap ga je zetten? Wat heb je hiervoor nodig?
• Wat ga jij nu NIET meer of ANDERS doen?

MEER WETEN?

Andere materialen / praktische hulpmiddelen die binnen dit project zijn ontwikkeld:

KENNISCLIPS

• Kennisclip ‘Het maken van een goede start van de samenwerking met het sociaal netwerk’
• Kennisclip ‘Het onderhouden van een goede samenwerking met het sociaal netwerk van gezinnen’
• Kennisclip ‘Het aangaan van een goede samenwerkingsrelatie met jeugdigen’
• Kennisclip ‘Het maken van een analyse, plan en evaluatie van de hulp samen met jeugdigen’

FACTSHEETS

• Factsheet ‘Adviezen van jongeren over het samenwerken met het sociaal netwerk bij hulp aan gezinnen’
• Factsheet ‘Adviezen van jongeren over het samenwerken met kinderen en jongeren bij hulp aan gezinnen’
• Factsheet ‘Adviezen van ouders over het samenwerken met het sociaal netwerk bij hulp aan gezinnen’
• Factsheet ‘Adviezen van ouders over het samenwerken met kinderen en jongeren bij hulp aan gezinnen’

WORKSHOPS

• Workshop over het samenwerken met het sociaal netwerk van gezinnen
• Workshop over het samenwerken met jeugdigen in de hulp aan gezinnen

Andere relevante bronnen:

• Kennisdossier NJi m.b.t. sociale steun
• Kwetsbare gezinnen en de vertrouwde mensen om hen heen
  Een handreiking voor professionals over samenwerken met informeel netwerk door Noor Tromp
• In alle soorten en maatjes – Sociale steun voorkomt uithuisplaatsing?!
  Een handreiking voor samenwerking tussen formele en informele steun van Ineke Glissenaar
• Handreiking informele steun Programma Zorg voor de Jeugd
• Eindrapport Steunfiguren in de Jeugdzorg
  Een onderzoek onder Gelderse jongeren, ouders en jeugdprofessionals naar de samenwerking met steunfiguren
• Kaart- en praatspel ‘Wie is voor jou belangrijk?
• Infographic ‘Samenwerken met informeel netwerk’